Bệnh tiểu đường, hay còn gọi là đái tháo đường, là một căn bệnh mãn tính ảnh hưởng đến cách cơ thể chuyển hóa đường (glucose) trong máu. Đối với những người mắc bệnh tiểu đường, việc kiểm soát đường huyết là điều cực kỳ quan trọng để duy trì sức khỏe tốt. Tuy nhiên, một yếu tố ít được nhắc đến nhưng có tầm quan trọng không nhỏ trong việc quản lý bệnh tiểu đường là giấc ngủ. Rối loạn giấc ngủ và bệnh tiểu đường thường có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, và sự thiếu ngủ hoặc giấc ngủ kém chất lượng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến đường huyết cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể.

Tại sao giấc ngủ quan trọng đối với người mắc bệnh tiểu đường?

Giấc ngủ là thời gian cơ thể phục hồi và tái tạo năng lượng. Khi ngủ, cơ thể tiến hành điều chỉnh và cân bằng nhiều chức năng quan trọng, bao gồm cả việc duy trì mức đường huyết ổn định. Một giấc ngủ đủ và chất lượng giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn và giữ mức glucose trong tầm kiểm soát.

Ngược lại, thiếu ngủ có thể gây ra tình trạng kháng insulin, làm giảm khả năng cơ thể sử dụng glucose và dẫn đến mức đường huyết cao hơn. Điều này làm gia tăng nguy cơ gặp phải các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường, bao gồm bệnh tim mạch, suy thận, và tổn thương thần kinh.

Mối liên hệ giữa tiểu đường và rối loạn giấc ngủ

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề về giấc ngủ, bao gồm:

• Chứng ngưng thở khi ngủ (OSA): Đây là một rối loạn giấc ngủ phổ biến, trong đó đường thở bị tắc nghẽn tạm thời khi ngủ, dẫn đến việc ngưng thở và giảm lượng oxy trong máu. OSA có liên quan chặt chẽ với bệnh tiểu đường tuýp 2. Người mắc chứng ngưng thở khi ngủ thường xuyên thức giấc trong đêm, dẫn đến giấc ngủ bị gián đoạn và kém chất lượng.

TÌM HIỂU VỀ NGƯNG THỞ KHI NGỦ VÀ BỆNH TIỂU ĐƯỜNG

• Kháng insulin và tăng đường huyết: Thiếu ngủ làm tăng nguy cơ kháng insulin – tình trạng cơ thể không phản ứng hiệu quả với insulin, dẫn đến mức đường huyết cao. Một giấc ngủ kém cũng kích thích cơ thể sản sinh các hormone căng thẳng như cortisol, làm tăng đường huyết và gây ra hiện tượng khó kiểm soát đường máu.
• Hội chứng chân không yên: Đây là tình trạng người bệnh cảm thấy buồn bực hoặc khó chịu ở chân khi nghỉ ngơi hoặc nằm, khiến họ phải di chuyển chân liên tục để giảm bớt cảm giác khó chịu. Hội chứng này không chỉ làm giảm chất lượng giấc ngủ mà còn thường xuyên xảy ra ở người mắc bệnh tiểu đường, đặc biệt là những người đã có biến chứng thần kinh do tiểu đường.
• Giấc ngủ bị gián đoạn do đi tiểu đêm: Tình trạng tiểu nhiều lần vào ban đêm (nocturia) thường gặp ở những người có mức đường huyết cao, đặc biệt là khi lượng glucose dư thừa trong máu làm cho thận phải làm việc nhiều hơn để loại bỏ đường qua nước tiểu. Điều này khiến người bệnh phải thức dậy nhiều lần trong đêm để đi tiểu, làm gián đoạn giấc ngủ.

Thiếu ngủ ảnh hưởng thế nào đến việc kiểm soát tiểu đường?

Thiếu ngủ không chỉ làm cho người bệnh cảm thấy mệt mỏi, cáu gắt mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng kiểm soát bệnh tiểu đường. Dưới đây là một số cách mà giấc ngủ kém chất lượng có thể gây ra các vấn đề về đường huyết:

1. Giảm độ nhạy với insulin: Khi thiếu ngủ, cơ thể trở nên ít nhạy cảm hơn với insulin, khiến glucose không được chuyển hóa hiệu quả, làm tăng lượng đường trong máu.
2. Tăng cảm giác thèm ăn và tiêu thụ thực phẩm không lành mạnh: Thiếu ngủ làm gia tăng nồng độ hormone ghrelin – hormone kích thích cảm giác thèm ăn, đồng thời giảm nồng độ hormone leptin – hormone báo hiệu cảm giác no. Do đó, người thiếu ngủ thường có xu hướng ăn nhiều hơn và có nguy cơ lựa chọn các loại thực phẩm giàu đường và tinh bột, làm tăng nguy cơ tăng đường huyết.
3. Tăng hormone căng thẳng: Một giấc ngủ kém có thể làm tăng nồng độ cortisol – hormone căng thẳng, khiến mức đường huyết tăng cao và khó kiểm soát hơn. Đồng thời, cortisol cũng có thể gây kháng insulin, làm trầm trọng thêm tình trạng tiểu đường.

Làm thế nào để cải thiện giấc ngủ cho người mắc bệnh tiểu đường?

Cải thiện giấc ngủ là một phần quan trọng trong việc quản lý bệnh tiểu đường. Dưới đây là một số biện pháp hữu ích giúp người mắc bệnh tiểu đường có giấc ngủ tốt hơn:

1. Thiết lập thói quen giấc ngủ đều đặn

• Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời gian mỗi ngày để giúp cơ thể hình thành nhịp sinh học ổn định.
• Tránh ngủ trưa quá lâu vì có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ ban đêm.
• Dành ra khoảng 30 phút đến 1 giờ để thư giãn trước khi đi ngủ, tránh các hoạt động căng thẳng hoặc làm việc quá muộn.

2. Kiểm soát mức đường huyết trước khi đi ngủ

• Tránh ăn uống quá no hoặc tiêu thụ các thực phẩm chứa đường và carbohydrate gần giờ đi ngủ, vì chúng có thể làm tăng đường huyết và khiến giấc ngủ bị gián đoạn.
• Kiểm tra mức đường huyết trước khi ngủ để điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc thuốc nếu cần thiết nhằm tránh tình trạng đường huyết quá cao hoặc quá thấp trong đêm.

3. Tạo môi trường ngủ thoải mái

• Phòng ngủ nên tối, yên tĩnh và có nhiệt độ phù hợp để giúp giấc ngủ sâu hơn.
• Sử dụng giường, gối, chăn thoải mái và tránh các thiết bị điện tử như điện thoại hoặc máy tính trước khi đi ngủ vì ánh sáng xanh có thể gây rối loạn nhịp sinh học.

4. Giảm thiểu căng thẳng và lo lắng

• Các bài tập thư giãn như thiền, yoga, hoặc hít thở sâu có thể giúp giảm căng thẳng và tạo điều kiện thuận lợi cho giấc ngủ.
• Tham gia các hoạt động vận động thể chất nhẹ nhàng như đi bộ hoặc bơi lội để giảm căng thẳng và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

5. Điều trị các vấn đề giấc ngủ liên quan

• Nếu bạn nghi ngờ mình mắc chứng ngưng thở khi ngủ hoặc hội chứng chân không yên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Các phương pháp điều trị như sử dụng máy thở áp lực dương liên tục (CPAP) hoặc điều chỉnh lối sống có thể giúp cải thiện giấc ngủ.

PHÒNG KHÁM TẦM SOÁT GIẤC NGỦ SLEEPFI

Kết luận

Giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc kiểm soát và quản lý bệnh tiểu đường. Các vấn đề về giấc ngủ như chứng ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên, và tiểu đêm có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh và gây khó khăn trong việc duy trì mức đường huyết ổn định. Vì vậy, việc nhận biết và cải thiện giấc ngủ là một phần không thể thiếu trong quá trình chăm sóc sức khỏe của người mắc bệnh tiểu đường. Bằng cách thiết lập thói quen giấc ngủ lành mạnh, kiểm soát đường huyết và giảm thiểu căng thẳng, người bệnh có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ và từ đó, kiểm soát bệnh tiểu đường tốt hơn.