Ngưng thở khi ngủ là một rối loạn giấc ngủ phổ biến ở cả người lớn và trẻ em. Tuy nhiên, khi xảy ra ở trẻ em, tình trạng này có thể có những tác động đáng kể đến sự phát triển và sức khỏe tổng thể. Mặc dù thường bị bỏ qua, ngưng thở khi ngủ ở trẻ em có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Ngưng thở khi ngủ ở trẻ em là gì?

Ngưng thở khi ngủ là một rối loạn trong đó trẻ gặp khó khăn khi thở trong khi ngủ, thường dẫn đến những lần tạm ngưng thở ngắn hạn. Có hai loại ngưng thở khi ngủ chính:

• Ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn (Obstructive Sleep Apnea – OSA): Đây là loại phổ biến nhất ở trẻ em, xảy ra khi đường thở bị tắc nghẽn, thường do amidan hoặc mô nướu lớn. Khi đường thở bị chặn, cơ thể trẻ phải nỗ lực hơn để thở, dẫn đến việc trẻ có thể ngưng thở trong vài giây.
• Ngưng thở trung tâm (Central Sleep Apnea): Loại ngưng thở này ít gặp hơn và liên quan đến việc não không gửi tín hiệu đúng để kiểm soát hơi thở trong khi ngủ. Tình trạng này thường liên quan đến các rối loạn thần kinh hoặc bệnh lý khác.

Ngưng thở khi ngủ có thể xảy ra nhiều lần trong đêm, khiến giấc ngủ bị gián đoạn và không đủ sâu để cơ thể trẻ phục hồi và phát triển.

Dấu hiệu và triệu chứng ngưng thở khi ngủ ở trẻ em

Phát hiện ngưng thở khi ngủ ở trẻ em có thể khó khăn, đặc biệt vì trẻ không luôn biểu hiện các triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, các phụ huynh nên chú ý đến những dấu hiệu sau:

• Ngáy to: Ngáy là dấu hiệu phổ biến của ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn. Nếu trẻ thường xuyên ngáy to, đặc biệt là ngáy kèm theo những khoảng lặng trong khi ngủ, có thể trẻ đang gặp vấn đề về đường thở.
• Thở hổn hển hoặc ngừng thở trong khi ngủ: Những khoảng thời gian ngừng thở ngắn, sau đó là tiếng thở hổn hển hoặc khò khè, là một dấu hiệu quan trọng của ngưng thở khi ngủ.
• Thức giấc nhiều lần trong đêm: Trẻ em bị ngưng thở khi ngủ thường thức giấc nhiều lần trong đêm mà không rõ nguyên nhân.
• Thường xuyên đi tiểu ban đêm: Một số trẻ bị ngưng thở khi ngủ có thể bị đi tiểu ban đêm nhiều lần do ảnh hưởng của rối loạn giấc ngủ.
• Buồn ngủ ban ngày và khó tập trung: Ngủ không đủ giấc vào ban đêm có thể khiến trẻ cảm thấy buồn ngủ, mệt mỏi và khó tập trung vào ban ngày. Trẻ em bị ngưng thở khi ngủ cũng có thể biểu hiện các vấn đề về hành vi, chẳng hạn như dễ cáu gắt hoặc tăng động.
• Khó học tập và gặp vấn đề về phát triển: Trẻ không có đủ giấc ngủ phục hồi có thể gặp khó khăn trong việc học tập và phát triển về thể chất và tinh thần.

Nguyên nhân gây ngưng thở khi ngủ ở trẻ

Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến ngưng thở khi ngủ ở trẻ em. Các yếu tố thường gặp bao gồm:

• Adenoid và amidan quá phát triển: Đây là nguyên nhân hàng đầu của ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn ở trẻ em. Khi amidan và mô nướu phát triển quá mức, chúng có thể cản trở đường thở, đặc biệt là khi trẻ nằm ngửa trong giấc ngủ.
• Béo phì: Trẻ bị béo phì có nguy cơ cao hơn mắc ngưng thở khi ngủ do lượng mô mỡ dư thừa xung quanh cổ có thể chèn ép đường thở.
• Bệnh lý dị ứng hoặc hô hấp mãn tính: Các tình trạng dị ứng hoặc hô hấp, chẳng hạn như viêm xoang, viêm mũi dị ứng, hoặc hen suyễn, có thể làm đường thở hẹp hơn và góp phần gây ra ngưng thở khi ngủ.
• Cấu trúc khuôn mặt bất thường: Một số trẻ em có cấu trúc khuôn mặt bất thường, chẳng hạn như hàm nhỏ, lưỡi lớn, hoặc vòm miệng cao, có thể làm tăng nguy cơ mắc ngưng thở khi ngủ.
• Các yếu tố thần kinh và di truyền: Trẻ em có các rối loạn thần kinh như bại não hoặc các rối loạn di truyền như hội chứng Down cũng có nguy cơ cao mắc ngưng thở khi ngủ.

Ảnh hưởng lâu dài của ngưng thở khi ngủ đến sức khỏe trẻ em

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, ngưng thở khi ngủ có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Dưới đây là một số ảnh hưởng lâu dài mà ngưng thở khi ngủ có thể gây ra:

1. Ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ và học tập

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển trí tuệ và khả năng học tập của trẻ. Ngưng thở khi ngủ khiến giấc ngủ của trẻ không sâu và không đủ thời gian để phục hồi, dẫn đến tình trạng thiếu ngủ mãn tính. Trẻ em không có giấc ngủ đủ chất lượng sẽ gặp khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ và học tập. Điều này có thể làm giảm khả năng học hỏi và gây ra các vấn đề về phát triển trí tuệ.

Ngoài ra, trẻ bị ngưng thở khi ngủ có thể có hành vi không ổn định, dễ cáu kỉnh, và khó kiểm soát cảm xúc. Những vấn đề này có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội và sự phát triển tâm lý của trẻ.

2. Ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất

Trẻ em cần giấc ngủ sâu để phát triển về chiều cao và thể chất. Hormone tăng trưởng chủ yếu được sản xuất trong giai đoạn ngủ sâu. Khi ngưng thở khi ngủ làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ, sự sản xuất hormone này có thể bị ảnh hưởng, gây cản trở sự phát triển thể chất của trẻ.

Hơn nữa, trẻ em bị ngưng thở khi ngủ thường gặp tình trạng mệt mỏi và thiếu năng lượng vào ban ngày, khiến chúng ít tham gia vào các hoạt động thể chất. Điều này có thể dẫn đến tăng cân không lành mạnh và các vấn đề liên quan đến béo phì, từ đó làm tăng nguy cơ ngưng thở khi ngủ nặng hơn.

3. Ảnh hưởng đến tim mạch

Ngưng thở khi ngủ có liên quan đến nguy cơ phát triển các vấn đề về tim mạch ở cả người lớn và trẻ em. Khi trẻ em trải qua nhiều lần tạm ngừng thở trong đêm, cơ thể phải chịu đựng tình trạng thiếu oxy, khiến tim và các cơ quan khác phải hoạt động quá mức để bù đắp. Điều này có thể gây ra tăng huyết áp, tổn thương mạch máu, và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch sau này.

4. Ảnh hưởng đến hệ hô hấp

Ngưng thở khi ngủ làm suy giảm chức năng hô hấp, khiến trẻ có nguy cơ cao mắc các vấn đề hô hấp mãn tính như viêm phổi, viêm phế quản hoặc hen suyễn. Ngoài ra, tình trạng ngưng thở thường xuyên có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của trẻ, khiến chúng dễ bị nhiễm trùng và bệnh tật hơn.

Phương pháp điều trị ngưng thở khi ngủ ở trẻ

Việc điều trị ngưng thở khi ngủ ở trẻ em phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Một số phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Phẫu thuật cắt amidan và adenoid: Đây là phương pháp điều trị hiệu quả nhất đối với trẻ em bị ngưng thở khi ngủ do amidan và adenoid quá phát triển. Sau phẫu thuật, hầu hết trẻ em sẽ cải thiện rõ rệt về giấc ngủ và sức khỏe tổng thể.
• Sử dụng máy thở CPAP (Continuous Positive Airway Pressure): Đối với những trường hợp ngưng thở khi ngủ nặng, máy thở CPAP có thể giúp giữ đường thở mở và cung cấp đủ oxy trong khi ngủ.
• Giảm cân và thay đổi lối sống: Đối với trẻ em bị béo phì, giảm cân và duy trì lối sống lành mạnh có thể giúp cải thiện tình trạng ngưng thở khi ngủ.
• Điều trị các bệnh lý liên quan: Nếu ngưng thở khi ngủ do các vấn đề hô hấp hoặc dị ứng, điều trị các bệnh lý này có thể làm giảm triệu chứng.

QUẢN LÝ HUYẾT ÁP VỚI MÁY THỞ CPAP

PHÒNG KHÁM TẦM SOÁT GIẤC NGỦ SLEEPFI

Kết luận

Ngưng thở khi ngủ ở trẻ em là một tình trạng cần được quan tâm nghiêm túc vì những ảnh hưởng lâu dài của nó đến sự phát triển trí tuệ, thể chất, và sức khỏe tổng thể của trẻ. Việc phát hiện và điều trị sớm không chỉ giúp trẻ có giấc ngủ tốt hơn mà còn ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trong tương lai. Nếu bạn nhận thấy con mình có các triệu chứng của ngưng thở khi ngủ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả.